Religie

Ateizm

Ateizm (privative, i theos, Bóg, tj. bez Boga). jest to system myśli, który jest formalnie przeciwny teizmowi. Od czasu jego pierwszego użycia termin ateizm był bardzo niejasno stosowany, na ogół jako epitet oskarżający każdy system, który kwestionował popularnych w danym czasie bogów. Tak więc, podczas gdy Sokrates został oskarżony o ateizm (Platon, Apol., 26, c.), a Diagoras nazwany ateistą przez Cycerona (Nat. Deor., I, 23), Demokryt i Epikur zostali uznani w tym samym sensie za bezbożnych (bez szacunku dla bogów) z powodu ich tendencji do nowej atomistycznej filozofii. W tym sensie również pierwsi chrześcijanie byli znani poganom jako ateiści, ponieważ zaprzeczali pogańskim bogom; podczas gdy od czasu do czasu różne systemy religijne i filozoficzne były z podobnych powodów uznawane za ateistyczne.

Chociaż ateizm, historycznie rzecz biorąc, nie oznaczał w przeszłości nic więcej jak tylko krytyczne lub sceptyczne zaprzeczenie teologii tych, którzy używali tego terminu jako zarzutu, i konsekwentnie nie miał jednego ścisłego filozoficznego znaczenia; i chociaż nie ma jednego spójnego systemu, w którego ekspozycji zajmuje on określone miejsce, to jednak, jeśli rozważymy go w jego szerokim znaczeniu jako jedynie przeciwieństwo teizmu, będziemy w stanie stworzyć takie podziały, które umożliwią zgrupowanie określonych systemów pod tą nazwą. Czyniąc to, przyjmiemy jednocześnie pogląd historyczny i filozoficzny. Wspóln± podstaw± wszystkich systemów teizmu, jak również kardynaln± zasad± wszystkich popularnych obecnie religii jest bez w±tpienia wiara w istnienie osobowego Boga, a zaprzeczenie tej zasadzie jest równoznaczne z popularnym zarzutem ateizmu. Potrzebę takiej definicji czuł pan Gladstone, gdy napisał (Contemporary Review, czerwiec 1876):

Przez Ateistę rozumiem człowieka, który nie tylko powstrzymuje się, jak sceptyk, od twierdzenia, ale który popycha się, lub jest popychany, do twierdzenia negatywnego w odniesieniu do całego niewidzialnego lub istnienia Boga.

Co więcej, szerokość pojęcia w takim użyciu tego terminu pozwala na tworzenie pod nim podziałów i przekrojów, a jednocześnie ogranicza liczbę systemów myślowych, na które, z jakąkolwiek słusznością, można by go rozciągnąć. Ponadto, jeśli termin ten zostanie przyjęty w ścisłej sprzeczności z teizmem, a plan możliwych sposobów jego przyjęcia zostanie sporządzony, to te systemy myślowe w naturalny sposób ukażą się w wyraźniejszych proporcjach i związkach.