We wczesnym okresie życia psychicznego małe dzieci rozwijają „bezpieczne skrypty bazowe” – początki wczesnych wzorców przywiązania. Na przykład: „Kiedy mnie coś boli, idę do matki po pocieszenie” (Cassidy i in., 2013, s. 1417).
Z czasem takie skrypty stają się „historiami”, stanowiącymi niezawodną bazę, z której można eksplorować i bezpieczne miejsce do powrotu (Cassidy i in., 2013).
Kiedy dzieci mają zaniedbanych rodziców lub opiekunów – być może są oni nieobecni lub niedostępni emocjonalnie – mogą tworzyć niepomocne wzorce przywiązania. Na przykład wczesna samowystarczalność może sprawić, że w późniejszym życiu jednostki nie będą w stanie rozwijać bliskich związków i będą samotne.
Teoria przywiązania, opracowana przez Johna Bowlby’ego i Mary Ainsworth w latach sześćdziesiątych, uznaje znaczenie zależności dziecka od opiekuna (Bowlby, 1988). Taka wczesna relacja może prowadzić do powstania czterech różnych stylów przywiązania z odpowiadającymi im cechami bazowymi (Cassidy i in., 2013; Gibson, 2020; The Attachment Project, 2020).
Dismissive-avoidant (czasami określany jako „unikający”)
Ktoś, kto przyjął styl lekceważąco-unikalny, utrwala w swoich związkach poczucie wadliwości i niepewności.
Zazwyczaj wykazują następujące cechy:
Pojawiają się wycofane
Emocjonalnie odległy w relacjach
Mało prawdopodobne, aby połączyć się na poziomie intymnym
Wysoce niezależne
Trudności z bliskim zaangażowaniem w relacje z partnerem
Czują się przytłoczeni, gdy bardzo na nich polegają
W rezultacie osoba może wycofać się ze związku fizycznie i emocjonalnie (Gibson, 2020).
Lękliwy-unikliwy (czasami określany jako „zdezorganizowany”)
Osoba, która w dzieciństwie doświadczyła nieufnych relacji z opiekunami (mogli być uzależnieni lub emocjonalnie niezrównoważeni) może być bojaźliwa we wszystkich dorosłych związkach (romantycznych i innych).
Zazwyczaj:
Czują się niegodne
Są ambiwalentne w związkach
Regularnie zmieniają się pomiędzy byciem zdystansowanym a wrażliwym
nadmiernie analizują mikroekspresje, takie jak język ciała, w poszukiwaniu zdrady
Nie potrafią naturalnie zaufać
Czują, że zdrada jest zawsze tuż za rogiem
Najprawdopodobniej doświadczywszy jakiejś formy nadużycia we wczesnym okresie życia, osoba ta pragnie miłości, ale oczekuje zdrady, co skutkuje nieprzewidywalnym zachowaniem.
Lękliwe przywiązanie
Lękliwe przywiązanie wynika również z braku konsekwencji w dzieciństwie, co często jest wynikiem nieobecności opiekunów.
Osoby te zazwyczaj:
Są wysoce poświęcającymi się ludźmi-pleaserami
Obawiają się odrzucenia
Mają zwiększony lęk przed byciem porzuconym
Nadmiernie kompensują się w dorosłych związkach
Poświęcają swoje własne potrzeby, aby utrzymać relacje.
Osoba ta najprawdopodobniej nie miała w dzieciństwie spójnej i przewidywalnej opieki, przez co spodziewała się odrzucenia.
Bezpieczne przywiązanie
Osoby o bezpiecznym stylu przywiązania często doświadczają dostępnych i wspierających rodziców.
Zazwyczaj:
Czują się bezpiecznie w związkach
Są wspierające, otwarte i dostępne w swoich związkach
Mają potencjał, aby zmienić osoby z innymi stylami przywiązania na bardziej bezpieczne.
Osoby z bezpiecznym stylem przywiązania „zostały nauczone, że można być bezpiecznym będąc wrażliwym i że ich potrzeby są warte zaspokojenia” (Gibson, 2020, s. 15).
Jak podejść do stylów przywiązania w terapii?
Psychoterapia oparta na przywiązaniu (nie mylić z terapią przywiązania, która ma wątpliwą skuteczność i moralność) opiera się na teorii przywiązania opisanej przez jej twórcę Johna Bowlby’ego (1988) i zazwyczaj obejmuje terapeutę (Brisch, 2012):
Pozwalanie klientowi na mówienie poprzez jego system przywiązania
Udostępnienie siebie pod względem emocjonalnym oraz stworzenie wiarygodnej i bezpiecznej bazy
Uwzględnianie stylów przywiązania klienta podczas radzenia sobie z bliskością i interakcjami
Działanie jako model radzenia sobie z separacją
Unikanie zbytniej bliskości i bycia postrzeganym jako zagrożenie.
Klient jest zachęcany do:
Stania się bardziej świadomym strategii przywiązania, które stosuje w swoich związkach
Zastanowienia się nad stylem przywiązania, który przyjmuje w terapii
Porównać obecne postrzeganie i uczucia z tymi, których doświadczył w dzieciństwie
Zrozumienia, że ich zniekształcone postrzeganie siebie (i innych) może być nieaktualne i niepomocne
Werbalizują swoje lęki separacyjne związane z brakiem terapeuty.
